بالابان های وحشی

بالابان های نر و ماده ، بالغ و نابالغ

بالابان دومین شاهین بزرگ دنیاست، بزرگتر از بحری و کوچکتر از شنقار. در تمامی این سه گروه، ماده بزرگتر و نر کوچکتراست. این قضیه به پرنده ی ماده در خوابیدن بروی تخم ها که معمولا شش عدد است و همچنین دفاع از جوجه ها در برابر خطراتی چون جغدهای بزگ کمک می کند در حالیکه پرنده ی نر که کوچکتر است چالاک تر بوده و اغلب شکارها را تا رسیدن جوجه ها به رشدی مناسب، انجام می دهد. بالابان های بالغ تنوع رنگی گسترده ای دارند، حتی در یک ناحیه ی مشابه، اما عموما از نابالغ ها روشن تر بوده و پاها و بن منقارشان زردپررنگ بوده در حالیکه در نابالغ ها خاکستری و در جوجه های آشیانی حتی آبی رنگ هم می باشد.

همانند سایر شاهین ها، بالابان ها نیز لانه سازی نکرده و از لبه ی صخره هایی که روباه ها نمی توانند از آنها بالا روند و یا از لانه ی پرنده های دیگر بر روی درخت استفاده می کنند.شکار در هنگام پرورش جوجه ها شامل هر دو گروه یعنی پرندگان و جوندگان می شود، مخصوصا سنجاب زمینی. در زمان فراوانی جوندگان و هنگامی که تعداد لانه های بالابان ها زیاد نمی باشد، که باعث کاهش رقابت بین بالابان ها می شود، پروراندن پنج جوجه به امری کاملا عادی بدل می گردد.

مناطق امن برای جوجه دهی و تولید مثل بالابان ها

مناطق تکثیر و پرورش ( لانه گذاری) شامل لانه های ایمن و همچنین شکار فراوان، برای بالابان های وحشی بسیار مهم هستند ، همچنین برای بازداران که از آنها برای شکار بهره خواهند برد و برای صیادان که بالابان ها را برای بازداران تامین می کنند. بنابراین بالابان های بالغ ارزش بسیاری خواهند داشت زیرا تنها کمتر از نیمی از پرندگان نابالغ به سن تولید مثل خواهند رسید و در حدود نیمی از پرندگان بالغ هم هر ساله در اثر حوادث و بیماری ها از بین می روند. بنابراین مشارکت مردم محلی در مناطق زاد و ولد آنها و در رابطه با حفاظت از پرندگان شکاری، شامل آشیانه و شکار آنها، بسیار حائز اهمیت میباشد. صید پرندگان بالغ و مولد در مناطق زاد و ولد اشتباهی مهلک بوده که مانند کشتن ماده بزی است که هر ساله هم شیر می دهد و هم می زاید. پرنده های بالغ و مولد باید به جهت پرورش جوجه و ازدیاد نسل محافظت شوند.

هنگامی که جوجه ها به سن 6 هفتگی می رسند، لانه را ترک می کنند. در ابتدا نزدیک به لانه باقی مانده ولذا در خطر حمله ی حیوانات شکارچی دیگر خواهند بود. پس از آنکه پرهای پروازشان استوار و محکم گردید می توانند به کیلومتر ها دورتر پرواز کرده و به شکارگاههایی که والدین شان در آنها شکار می کنند وارد شوند. پس از سپری شدن سه تا چهار هفته از زمان ترک لانه آنها می توانند با قدرت و استقامت پرواز کنند. پس از آن با اعتماد به نفس و تکیه بر خودشان شکار کرده واغلب تا قبل از آغاز موسم مهاجرت ، کیلومتر ها در جهات مختلف پرواز می کنند.

مشکلات جدید برای بالابان های وحشی

دنیای مدرن مشکلات جدیدی را برای بالابان ها بوجود آورده است. در برخی مناطق، کشاورزی و زراعت غذای حیواناتی که شکار این پرندگان هستند را از بین برده و یا برای حفاظت از محصول آنها را مسموم کرده است. در این میان بالابان ها هم با خوردن شکار مسموم دچار مسمومیت می شوند. دکل های انتقال برق هم مکان های فریبنده ای برای نشیمن آنها محسوب می شوند لیکن اگر ایمن ساخته نشوند منجر به تلف شدن هزارن بالابان و سایر پرندگان شکاری می شوند. در یکی از مناطق مغولستان در هر کیلومتر از این خطوط انتقال برق سالیانه 5.5 عدد بالابان تلف می شوند.

ما هنوز نمی دانیم که کدام یک از عوامل و مشکلات برای بالابان ها جدی تر است اما می دانیم که بالابان ها در برخی نواحی که روزگاری بسیار فراوان بودند و توسط صیادان برای بازداران صید می شده اند تقریبا دیگر وجود ندارند. در مجموع تصور می شود که تعداد جفت های مولد نسبت به 25 سال پیش تقریبا نصف شده است.بنا براین بسیار مهم و حائز اهمیت است که هر چه سریعتر درمورد استفاده از سموم ، ایمن سازی دکل های برق و قانون مند سازی صید بالابانها اقدام کنیم.